مقدار استاندارد اکسیزن محلول در آب پرورش آبزیان

اکسیژن در استخر پرورش ماهی:
آب مقدار محدودی اکسیژن را در خود نگه می دارد و این حالت آب وابسته به فشار اتمسفر، درجه حرارت و شوری است . در حالت طبیعی اکسیژن از طریق انتشار از هوا و فتوسنتز (اکسیژن تولیدی بوسیله فیتوپلانکتون ها یا جلبک ها) در آب بوجود می آید . فتوسنتز بیشترین میزان اکسیژن را در آب بوجود می آورد. میزان و زاویه تابش نور در فصول مختلف سال بر روی میزان فتوسنتز فیتوپلانکتون ها و تولید اکسیژن اثر می گذارد .

اگر دو استخر مشابه را در نظر بگیریم اکسیژن موجود در آنها متفاوت می باشد و تابع تراکم ماهیان ، میزان باروری استخر ، ساعت روز ، دمای آب ، املاح موجود در آب و …. می باشد . غلظت اکسیژن در اوایل صبح به کمترین میزان خود و در بعداظهر به بالاترین حد خود می رسد .
اکسیژن بر ضریب تبدیل غذایی ، قابلیت هضم غذا ، رشد و افزایش تولید موثر است .

در استخر پرورشی، ماهی ها تنها مصرف کنندگان اکسیژن نیستند و فقط 15-5% اکسیژن موجود در آب را مصرف می کنند .

مصرف کنندگان اکسیژن در استخر پرورشی شامل:

فیتوپلانکتون ها ، باکتری ها و مواد معلق حدود 50% ، مدفوع ماهی ها و غذاهای مصرف نشده حدود 32%، بنتوزها حدود 2/0 % ، تجزیه کود ها و لجن کف استخر حدود 8% و زئوپلانکتون ها حدود 5/4 % می باشند .

اکسیژن محلول

اکسیژن محلول در آب نیز یکی از عوامل عمده در تکثیر ماهیان سرد آبی است ، زیرا این ماهیان به اکسیژن محلول بیشتری در مقایسه با ماهیان گرم آبی نیاز دارند .میزان اکسیژن محلول در آب با 3 عامل نسبت معکوس دارد :
الف) میزان اکسیژن محلول در آب با در جه حرارت نسبت معکوس دارد.
ب) میزان اکسیژن محلول در آب با شوری و غلظت املاح نسبت معکوس دارد .
ج) میزان اکسیژن محلول در آب با ارتفاع نسبت معکوس دارد.
خلاصه در درجه حرارت آب 15 درجه سانتی گراد و در ارتفاع 1200متر باید 8.5 میلی گرم اکسیژن در لیتر باشد . به یاد داشته باشید که میزان اکسیژن محلول در آب علاوه بر آیتم هایی مثل درجه حرارت آب –سختی و شوری آب-ارتفاع آب ،با میزان تراکم ماهی ها در استخرها هم باید تناسب داشته باشد. همچنین اکسیژن آب خروجی ترافهای نگهداری تخم و لارو نباید کمتر از 7 میلی گرم در لیتر باشد .

PH یا اسیدیته

اسیدیته بسیاری از آبهای طبیعی بین 6.5 تا 9 متغیر است . به طور کلی می توان گفت اسیدیته آبهای طبیعی و آلوده نشده در حد خنثی قرار دارد . توجه داشته باشید که آبهای اسیدی غیر آلوده از بستر سنگهای آذرین عبور کرده و آبهای قلیایی غیر آلوده حاصل عبور آب از روی تشکیلات آهکی است .در حال حاظر در بسیاری از کشورها ،اسیدی و قلیایی شدن آبها در نتیجه آلودگیهایی است که به محیط های آبی عموما رودخانه ها و دریاچه ها وارد می شود .
خلاصه PH یا اسیدیته آب برای ÷رورش ماهی قزل آلا باید بین 6.5 تا 8.5 باشد.

شوری آب

حداکثر شوری مجاز در مراکز پرورش ماهی باید کمتر از 15گرم در لیتر باشد . اگر چه تکثیر ماهی قزل آلا در آبهای شیرین انجام می شود ولی باید حتما از نمک استفاده شود تا اولا متابولیسم و رشد ماهی تنظیم شود و دوما نمک به عنوان ماده ای زدعفونی کننده موجب کاهش قارچها و انگلها و باکتریها در استخرها و محیط پرورش می شود.

کدورت آب

کدورت و تیرگی آب از عوامل نامطلوب در تکثیر ماهی قزل آلا می باشد . به طور کلی آب استخرهای پرورش ماهی باید زلال باشد و شفایت تا کف استخر تامین باشد . عامل اصلی ایجاد کدورت در مراکز تکثیر ماهی قزل آلا که از منابع آبی رودخانها استفاده می کنند ، گل و لای و ذرات رس است . در حالتهای سیلابی شدن رودخانه ها مقدار ذرات معلق به 20 گرم در لیتر می رسد و این برای ماهیان کشنده و باعث بروز بیماری های ثانویه و رشد قارچها و باکتریها است .
خلاصه میزان ذرات معلق برای محیط های تکثیر پرورش ماهی قزل آلا باید کمتر از 15 میلی گرم در لیتر و برای انکوباسیون تخم ها و بچه های ها باید کمتر از 5میلی گرم در لیتر باشد .

قلیائیت آب

وجود یونهای کربنات در آب قلیائیت نام دارد . یونهای کربنات باعث افزایش خاصیت تامپونی آب شده و با تغییرات اسیدیته آب که معمولا در طول شبانه روز اتفاق می افتد مقابله می کند .اسیدی و قلیایی آب بر اثر دی اکسید کربن تنفس ماهی در حال نوسان است .
خلاصه قلیائیت مطلوب برای پرورش متراکم ماهیان سرد آبی و گرم آبی بین 100 الی 200 میلی گرم در لیتر بر مبنای کربنات کلسیم است

سختی آب

سختی آب عمدتا مربوط به نمک های کلسیم و منیزیم است .سایر فلزات محلول در آب نیز نظیر آهن –مس –روی و سرب نیز در سختی آب تاثیر دارد ولی چون در آبهاب طبیعی نقادیر این فلزات بسیار اندک است لذا در محاسبله سختی منظور نمی شود .ولی عموما درجه سختی بر اساس اندازه گیری غلظت کربنات کلسیم CaCO3 است .
خلاصه سختی آب برای تکثیر ماهی قزل آلا بین 100 الی 400 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم است .

دی اکسید کربن محلول در آب

غلظت این گاز در جو کم است در نتیجه در آبهاب طبیعی نیز به مقداری کمی وجود دارد ولی میزان حلالیت دی اکسید کربن در آب زیاد است . بطوری که حلالیت آن در آب حدود 30 برابر حلالیت اکسیژن است .این گاز در اثر عمل تنفس موجودات آبزی و اکسیداسیون زیستی مواد آلی در آب منتشر می شود .غلظت مجاز این گاز در پروش قزل آلا باید بین 0 الی 9 میلی گرم در لیتر باشد .
خلاصه دی اکسید کربن محلول در آب باید کمتر از 8 میلی گرم در لیتر باشد .
ترکیبات نیتروژن دار آب
نیتروژن دارای حالتهای مختلفی در آب است و شیمی پیچیده ای در محیط های آبی دارند. اما مهمترین ترکیبات نیتروژن داری که در پرورش آبزیان تاثیر دارند عبارتند از :
نیتروژن یا N2 : نیتروژن یک گاز بی اثر در پرورش آبزیان تلقی می شود ولی اگر آب مورد استفاده در تکثیر و پرورش قزل آلا از حد بالایی نیتروژن برخوردار شود باعث بیماری به نام حباب گازی می شود . در درجه حرارت معمول پرورش ماهی قزل آلا غلظت نیتروژن در آب حدود 10 الی 20 میلی گرم در لیتر است .
آمونیاک یا NH3 : آمونیاک بقه عنوان محصول نهایی تجزیه پروتئین ها توسط ماهیان و بی مهرگان به محیط آب دفع می شود . آمونیاک یک ماده سمی و خطرناک در تکثیر و پرورش ماهی قزل آلاست و این گونه ماهی ها به غلظت های کم این ماده نیز حساس است . میزان مجاز آمونیاک در تکثیر و پرورش قزل آلا باید کمتر از 0.03 میلی گرم در در لیتر باشد .
نیتریت یا NO2 : نیتریت نیز یک ماده سمی و خطرناک در تکثیر و پرورش قزل آلاست که در اثر اکسیداسیون آمونیاک به وسیله نوعی باکتری به وجود می آید .اثرات سمی نیتریت به کاهش تبادلات اکسیژنی و آسیبهای بافتی در ماهی سبب می شود. غلظت نیتریت برای ماهیان قزل آلا باید کمتر از 0.15 میلی گرم در لیتر باشد .
نیترات یا NO3 : نیترات در اثر اکسیداسیون نیتریت با نوعی باکتری به وجود می آید .نیترات در در غلظتهای کم برای ماهی خطرناک نیست ولی اگر در سیستم های مدار بسته سطح آن افزایش یابد موجب کشتن ماهی می شود . غلظت مناسب نیترات برای تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا بین 0 الی 3 میلی گرم در لیتر است .

سولفید هیدروژن در آب

این ماده به وسیله نوعی باکتری در شرایط بی هوازی تولید می کند . درواقع این باکتریها گوگرد آب را مصرف می کنند و سولفید دفع می کنند . میزان سولفید هیدروژن به 2 عامل بستگی دارد PH و درجه حرارت . به طوری که در محیطهای قلیایی و درجه حرارت بالا سولفید هیدروژن کم است .این ماده بسیار سمی و خطرناک است و اثرات سمی آن در درجه اول باعث کاهش اکسیژن می باشد . این ماده در غلظت های پائین نیز برای آبزیان خطرناک است و حداکثر غلظت مجاز در تکثیر و پرورش آبزیان کمتر از 0.003 میلی گرم در لیتر باید باشد .

فلزات سنگین محلول در آب

فلزات سنگین از قبیل جیوه -مس – روی و آهن ترکیبات بسیار خطرناکی هستند که امروزه به علت آلودگی منابع آبی با انواع فاضلابها وارد منابع آب می شوند . وجود فلزات سنگین به هر مقدار امکان دارد مشکل ساز نباشد ولی می تواند در گوشت ماهی ها ذخیره شود و به مصرف کننده های نهایی یعنی انسانها منتقل شود. میزان مجاز در مراکز تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا باید هر کدام کمتر از 0.1 میلی گرم در لیتر باشد .

سموم

سموم عمدتا از پساب مزارع کشاورزی است و از حشره کشها و آفت کشها جهت دفع آفات نباتی استفاده می شود . میزان حل شده این مواد در آب پرورش ماهی قزل آلا بسته به نوع ماده حشره کشها و سموم هیدروژن دار متفاوت است . به هر حال یک از مهمترین نکات در انتخاب محل احداث مزرعه پرورش ماهی در امان بودن از هرگونه آلودگی است .